1. AMAÇ

Bu prosedürün amacı; kuruluş için iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin tehlikelerin tanımlanması, risk değerlendirilmesi, değerlendirmelerin nasıl ve hangi yöntemlerle yapılacağını açıklamaktır.

2. KAPSAM

Bu prosedür, kuruluşun faaliyet gösterdiği çalışma ortamı, çalışma sürecinde yer alan malzeme çalışma ortamı ve iş organizasyonunu kapsar.

3. REFERANS ve KULLANILAN DÖKÜMANLAR

4857 Sayılı İş Kanunu ve Kanuna göre çıkartılmış tüzük ve yönetmelikler

6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu

4. YASAL YÜKÜMLÜLÜKLER

4857 sayılı İş Kanunu’nun 77. maddesine göre çıkartılan yönetmeliklere ve 6331 Sayılı İş Kanunu’na göre işveren;

•İşyerinde risklerden özel olarak etkilenebilecek işçi gruplarının durumunu da kapsayacak şekilde sağlık ve güvenlik yönünden risk değerlendirmesi yapmakla,

•Risk değerlendirmesi sonucuna göre, alınması gereken koruyucu önlemlere ve kullanılması gereken koruyucu ekipmana karar vermekle,

•Patlayıcı ortamdan kaynaklanan özel risklerin değerlendirmesini yapmakla,

•İşyerinde tehlikeli kimyasal madde bulunup bulunmadığını tespit etmek ve tehlikeli kimyasal madde bulunması halinde risk değerlendirmesi yapmakla,

•Bireysel risk faktörlerinin belirlemesini yapmakla,

5. SORUMLULUKLAR

Bu prosedürün hazırlanmasından yayınlanmasından ve revizyonundan İSG Uzmanı ve Şirket Yönetimi;

Onayından ise; Kuruluş  Yönetimi Sorumludur.

Risk değerlendirmesi ile ilgili analizlerin yapılmasından İSG Uzmanı ve Kuruluş Yönetimi sorumludur.

Risk değerlendirmesi sonucuna göre yapılacak olan uygulamalardan Kuruluş Yönetimi sorumludur.

6. TANIMLAR

6.1 Tehlike: İnsanların yaralanması, hastalanması, malın veya malzemenin hasar görmesi, işyeri ortamının zarar görmesi veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak veya durum.

6.2 Kaza: Ölüme, hastalığa, yaralanmaya, hasara veya diğer kayıplara sebebiyet veren istenmeyen olay.

6.3 Olay: Kazaya sebep olan veya sebep olacak potansiyele sahip olan oluşum,

6.4 Uygunsuzluk:  Doğrudan ya da dolaylı olarak yaralanma, hastalık malın hasar görmesi, işyerinin zarar görmesi, çevrenin olumsuz etkilenmesine veya bunların birlikte gerçekleşmesine neden olabilecek, yönetim sistemi performansından, kanunlardan, prosedürlerden, uygulamalardan ve çalışma standartlarından veya benzerlerinden herhangi bir sapma.

6.5 Etki Şiddeti: Potansiyel tehlikenin ortaya çıkması durumunda meydana getirdiği etkilenme, yaralanma derecesi, kaybın, hasarın büyüklüğü (R)

6.6 Olma Olasılığı: Potansiyel tehlikenin ortaya çıkma sıklığı, tehlike ile yüz yüze kalma veya karşılaşma derecesi; Örneğin: her gün, kırk yılda bir gibi

6.7 Risk: Tehlikeli bir olayın meydana gelme olasılığı ile sonuçlarının etkileşimi.

6.8 Risk değerlendirme: Riskin büyüklüğünü tahmin etmek ve riske tahammül edilip edilemeyeceğine karar vermek için kullanılan sürecin tamamı.

6.9 Risk Yönetimi: Bir organizasyon içerisinde iş güvenliği önlemlerini iyileştirme ve sürdürmeyi başaracak tüm girişimler” olarak tanımlanmaktadır.

6.10 Risk Yönetim Prosesi; yönetim politikası, prosedürler ve görev tanımlarını kurma bağlamında, içerik, tanımlama, inceleme, değerlendirme, muamele, izleme ve haberleşme uygulamalarının sistematik uygulamasıdır. Risk yönetim kavramı, kazaların önlenmesi için sistematik ve gerçekçi bir çatı kurulmasını sağlar.

6.11 İş  Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetim Sistemi: Organizasyonun yönetim sisteminin, faaliyet alanı ile ilgili İSİG risklerini yönetmek için kullanılan parçası. Bu sistem, organizasyonun yapısını, planlama faaliyetlerini, sorumlulukları, iş pratiklerini, prosedürleri, süreçleri ve İSİG sisteminin geliştirilmesi, uygulanması, iyileştirilmesi, gözden geçirilmesi ve sürekliliğinin sağlanması için kaynakları kapsar.

6.12 Performans: Organizasyonun İSİG yönetim sisteminin; İSİG politika ve amaçlarına dayanan, işçi sağlığı ve iş güvenlik risklerinin kontrolü ile ilgili ölçülebilir sonuçları

6.13 Katlanılabilir Risk: Organizasyonun yasal yükümlülükleri ve İSİG politikası çerçevesinde tahammül edilebilir düzeye indirilmiş risk

6.14 Acil Durum: Yangın, deprem, parlama ve  patlama , fırtına, sabotaj  gibi kontrol dışı  oluşan afet ve felaketleri v.s

6.15 Normal Dışı durum: Rutin olmayan, zaman zaman ve düzensiz periyotlarla yapılan, planlanmamış faaliyetler (Prosesi kesintiye uğratan, acil durum, bakım-onarım gibi kontrol dışı gelişen durumlardır)

6. UYGULAMA

6.1 Tehlikelerin Belirlenmesi:

İşletmenin tüm faaliyet alanları için o bölgelerde çalışanlarla beraber yapılan Takım Çalışması sonucu checklist yöntemi kullanılarak Tehlike Belirleme Soru Listesi ile potansiyel tehlikeler yerinde tespit edilir ve kayıt altına alınır.

Söz konusu tehlikelerin tespit edildiği alanlarda çalışan ve tehlikeye maruz kalan kişiler ve sayıları da göz önünde bulundurulmuştur.

6.2  Risk Değerlendirme Metodu:

Uygulama 6.1 maddesinde Risk değerlendirme öncesi potansiyel tehlikeler  ve bu tehlikelere maruz kalacak kişiler checklist yöntemi ile tespit  edilmiştir.

Uygulama 6.2 ise;  6.1 belirtilen  etki ve sonuçların meydana gelme olasılıkları,  şiddeti ve bu etkileşimden ortaya çıkan Risk;

Riskin kontrol ve koruma çalışmaları ile kontrol edilebilir seviyeye  gelmesi  sonucu kalan kabul edilebilir riski belirlemek için kullanılan yöntem açıklanmıştır.

 

Tablo-1 Risk Yönetim Prosesine Genel Bakış

Risk Değerlendirme Metodu olarak  L Tipi Matris kullanılmıştır.

5 x 5 Matris diyagramı denilen L Tipi Matris, özellikle sebep-sonuç ilişkilerinin değerlendirilmesinde kullanılır.

 

RİSK=OLASILIK x ŞİDDET

OLASILIK

5 ETKİNİN OLMASI HEMEN HEMEN KESİNDİR

4 ETKİNİN OLMASI ÇOK MUHTEMELDİR

3 ETKİNİN OLMASI MUHTEMELDİR

2 ETKİNİN OLMASI AZ MUHTEMELDİR

1 ETKİNİN OLMASI ENDERDİR

 

Tablo-2 Bir Olayın Gerçekleşme Olasılığı

 

ŞİDDET

1 ÖNEMSİZ SEVİYEDE ETKİ YARATIRilk yardım 

2 AZ SEVİYEDE ETKİ YARATIRİlk yardım

3 ORTA SEVİYEDE ETKİ YARATIR geçici iş göremezlik 

4 BÜYÜK SEVİYEDE ETKİ YARATIR uzuv kaybı, önemli kırıklar, ciddi yanıklar ve yaralanmalar, 

5 ÇOK BÜYÜK SEVİYEDE ETKİ YARATIR  can kaybı, büyük boyutlu; 

 

Tablo-3 Bir Olayın Gerçekleştiği Takdirde Şiddeti

SONUÇEYLEM

Katlanılamaz Riskler 

(25)İş durdurulur

Önemli Riskler 

(15,16,20)Acil önlem alınır

Orta Düzeydeki Riskler 

(8,9,10,12)Risk etki azatlım uygulamaları yapılarak risk düşürülür

Katlanılabilir Riskler 

(1,2,3,4,5,6)Kontrol sürekliliği sağlanabilir.

 

Tablo-4 Riskin Katlanabilir Değerleri Tablosu

 

Yukarıdaki  tablolardan elde edilen değerler matris metodolojisi temelli risk değerlendirme tablosuna kaydedilir ve belirtilen eylemlere göre en büyük değerden başlayarak riskler için gerekli önlemler alınır. Alınan Önlemler sonucu kalan risk tekrar değerlendirilir ve Risk Katlanabilir seviyeye gelene kadar önlem ve koruma yapılır.

 

Acil Durum: Yangın, deprem, parlama ve  patlama , fırtına, sabotaj  gibi kontrol dışı  oluşan afet ve felaketleri v.s

 

Normal Dışı Durum: Prosesi kesintiye uğratan, acil durum, bakım-onarım gibi kontrol dışı gelişen durumlardır.

 

Risk Değerlendirme Sonucunda Ortaya çıkan kusurlu ve uygunsuz durumları düzelmek için;

1. Riskin Ortadan Kaldırılması (Elimine Etmek): İşletme içerisinde yüksek risk taşıyan materyalin, makinanın veya prosesin elimine edilmesidir. Örneğin; Teknolojisi eski olan ve çift el kumanda yada fotosel tertibatı yapılamayan presin kullanımdan kaldırılması.

 

2. Yerine Koyma : Eğer tehlike elimine edilemiyorsa, yüksek risk taşıyan materyal, makina veya proses daha az risk taşıyan ile değiştirilmelidir. Örneğin; proses içerisinde kullanılan toksik veya çabuk yanıcı bir çözücünün, toksik olmayan ve parlama noktası yüksek bir çözücü ile değiştirilmesi.

 

3. Kontrol ve İzolasyon : Eğer  tehlike elimine edilemiyor yada ikame edilemiyorsa tehlike kaynağı materyal, makina, ekipman veya proses izole edilmelidir. Tehlike kaynağını izole etmek mümkün değil ise kontrolünün sağlanması için tehlikeli durumdan etkilenen insan sayısının azaltıması, etkilenme süresinin azaltılması, miktarının azaltılması sağlanmalıdır. Örneğin; boyahanede kullanılan boyaların daha az tehlikeli (su bazlı gibi) boyalarla değiştirilmesi mümkün olmuyor ise kapalı sistem boya kabini kullanılarak tehlike izole edilebilir, bir hastanede çalışan ve röntgen çeken bir sağlık elemanının çalışma saati azaltılabilir (günde beş saat), mevzuata uygun yıllık izin (senede dört hafta) kullandırılır.

 

4. Mühendislik Kontrolü : Dizayn mühendisleri, elimine, ikame ve izole edilemeyen ve kontrolü sağlanamayan tehlikeyi gidermek için makinanın, tesisatın veya prosesin tasarımı üzerinde çalışır. Mühendislik kontrolü ayrıca korunma yolları, bariyerler, operasyon noktası koruyucuları, sıkışma – ezme noktaları, hareket eden parçaların korunması vb. koruyucu donanımların hangisinin nerede nasıl kullanılabileceğine karar verir.

 

5. Yönetimle İlgili Kontroller : Yönetimle İlgili Kontroller ise güvenli iş akışı ve düzeni, güvenlik sistemleri, çalışma prosedürleri gibi yazıların yayımlanması yoluna başvurur. Bu amaçla;

•Riski ortadan kaldırma süreci belirlenir

•Sorumlulukların ataması yapılır

•İşçinin karakteristiği ve prosesteki işin gerekliliği hesaba katılır

•Eğitim prosedürleri oluşturulur

•Çalışma izin formları oluşturulur

•İşçinin olaya ilgisini sağlama ve sürdürme prosedürü hazırlanır

•İş akışı şeması üzerinde çalışılır

•İşçileri bilgilendirme ve katılımlarını sağlamak üzere formlar oluşturulur

•İşyeri düzeni ile ilgili çalışma yapılır

•İdari olarak riski ortadan kaldırma yöntemleri olarak prosedürlerin hazırlanarak yayınlanması (resmen ilan etmek), yürütüm (uygulama) sağlanması ve güvenlik operasyonlarının yapılması gereklidir.

 

6. Kişisel Korunma : Kişisel koruyucuların kullanılması en son seçim olması gerekir, çünkü insanların kişisel koruyucuyu kullanmaları hem rahatsızlık vericidir, hem de kullanılıp kullanılmadığının denetiminin yapılması zordur, ayrıca kişisel koruyucunun kullanımı riski ortadan kaldırmada daha az etkili bir seçimdir. Kişisel koruyucu kullanımı gerekli ise mutlak suretle koruyucu ekipmanın kullanım prosedürünün yayınlanması gereklidir.

Tehlike tanımlama aşamasında sağlık ve güvenlik açısından oluşturulan risk haritaları göz önüne alınarak, işletmede/fabrikada işaretlemeler yapılmalıdır.

Bu aşamada 23 Aralık 2003 tarih ve  25325 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Güvenlik ve Sağlık İşaretleri Yönetmeliği’ne uygun olarak işyerinde yangın işaretleri, işaretlemelerin yapılmış olması sınıflandırmaların yapılmış olması gereklidir

6.3 Risk Değerlendirme Sonuçları:

Risk Değerlendirme sonucu alınması gereken veya alınan önlemler, önlemlerin yeterliliği açısından İSG Uzmanı  tarafından takip edilir ve Kuruluş Yönetimine raporlanır.

Faaliyetin tamamlanmasından sonra risk değerlendirmesi İSG Uzmanı ile birlikte tekrar gözden geçirilerek yeniden analiz edilir.

İzlenmesi ve ölçülmesi  gereken faaliyetler ise; İSG Kurulunda görüşülür ve faaliyetin kapatılmaması veya ertelenmesi durumları  İSG Kurulunda  raporlanır.

6.4 Risk Değerlendirmenin Revizyon Durumu:

•Yeni  makine ekipman alınması veya makine parkının yerinin değiştirilmesi,

•Organizasyon yapısında bir değişiklik olması,

•Yeni bir sürecin veya projenin devreye girmesi,

•Teknoloji değişikliği olması,

•Yeni bir personelin işe başlaması,

•Alt yapı değişikliği durumlarından biri veya bir kaçı meydana geldiği zaman Risk Değerlendirme yeniden gözden geçirilir.

•Yukarıdaki değişiklilerin hiçbirinin olmaması durumunda dahi Risk Değerlendirme Formları yılda 1 kere gözden geçirilir.

 

6.5 Kayıtların Saklanması:…